De legendarische bruine “teddybeer” is de voorloper van de peluches die zo geliefd zijn bij kinderen, maar ook volwassenen. Veel liefhebbers van dit ontwakende speelgoed verzamelen ze nog steeds, voorbij hun kindertijd. In zijn oorsprong werd dit speelgoed voornamelijk met Kerstmis aan kinderen gegeven, die hem al hun geheimen vertelden, hun kleine momenten van verdriet, maar ook hun vreugde deelden.
Vele decennia na zijn uitvinding heeft de tuddly bear nog steeds een speciale plaats in het dagelijks leven van kleine bundeltjes van vreugde. Er zijn tegenwoordig veel variaties van de kleine bruine beer en hij is in de loop der jaren “gemoderniseerd”. De uitvinding van dit iconische object hebben we te danken aan twee historische figuren Richard Steiff en Morris Michtom. Focus op de geschiedenis van knuffels vanaf de uitvinding tot nu.
1. Wanneer zijn knuffels uitgevonden?
Drie hoofdpersonen hebben van de teddybeer een begeerde, aanbeden doudou gemaakt die nooit oud wordt. Twee mannen en een vrouw bekijken de speelse en vermakelijke kant van deze knuffel, de eerste op de markt uit het begin van de 20e eeuw.
A. Margarete Steiff: wie is zij?
Het verhaal begint met de Duitse naaister Margarete Steiff.De oprichtster van het merk Steiff, dat nog steeds kinderogen laat twinkelen bij het zien van die tijdloze bruine beer.
Margarete werd geboren in Stuttgart in de jaren 1840. Op zeer jonge leeftijd was ze al zeer bedreven in het maken van kleine vilten dieren die twee doelen hadden. Het ene als speelgoed en het andere als naaldkussen voor haar naaivrienden en kennissen, die toen massaal aan de deur begonnen te komen. Toch had deze opmerkelijke persoonlijkheid grote lichamelijke problemen. Ze probeerde dromen aan kinderen te ‘verkopen’ door middel van haar kunst en vaardigheden, die ze bijna als een geschenk beschouwde omdat ze zo uitblonk. Haar eerste stuk, het stuk dat bijdroeg aan haar succes, was een speldenkussen in de vorm van een olifant.
Haar creaties en vooral haar verhaal worden al bijna 150 jaar herinnerd. Margarete Steiff streefde altijd naar uitmuntendheid. Ze stopte nooit met werken om artikelen te produceren die altijd van de hoogste kwaliteit waren. Haar exponentieel succes wordt weerspiegeld in haar persoonlijke motto: “Wie in zichzelf gelooft, is vrij”. Hij die in zichzelf gelooft is vrij”.
B. Richard Steiff: het kleine neefje dat groot werd:
In de ongelooflijke geschiedenis van het bedrijf Steiff is Richard Steiff. Een ander groot hoofd van het bedrijf dat een grote rol speelde in de groeiende bekendheid. 4 jaar nadat het bedrijf officieel was opgericht in 1897, nam Margarete Steiff al deel aan de Leipzig Toy Fair. Een beroemde tentoonstelling gewijd aan modelbouw, de fabricage en creatie van origineel, maar speels speelgoed en spelletjes. Het was ook een beurs gewijd aan het tonen van nieuwe trends in ontwerpers van authentieke voorwerpen, accessoires en speelgoed.
1897 markeerde ook de komst van Richard Steiff. zo kwam hij na zijn studie aan de kunstacademie in de Duitse stad Stuttgart in het bedrijf van zijn tante terecht. Om een goede start te maken in het familiebedrijf werd hij aangesteld bij de Steiff-stand op de beurs van Leipzig. Hij vertegenwoordigde het bedrijf goed.
Richard was de kleine protegé van zijn tante Margarete. Vanaf zijn vroegste jaren op haar kunstacademie pushte zijn tante hem al om zijn ambitie om een beroemde ontwerper te worden te perfectioneren. Na Margarete was Richard voorbestemd om nummer 2 te worden bij Steiff. Toen kwam hij op het idee omde teddybeer te maken die later het icoon van kinderspelen over de hele wereld zou worden.
Richard had een passie voor beren, de echte. Deze passie bezorgde hem zijn faam in de wereld van het ontwerpen van knuffels die kinderen aanspreken. Om zijn prototype te maken, bestudeerde Richard het gedrag van echte beren. Daarna ontwierp hij talloze tekeningen en schetsen om de lijnen, vormen en kleuren van het dier te bepalen. De dierentuin van Stuttgart was zijn inspiratie. Hij observeerde zijn favoriete dieren daar meerdere keren per week.
Toen was hij ook te zien bij circussen en reizende shows met wilde dieren. Aan het einde van de 19e eeuw kon Richard eindelijk zijn project verwezenlijken. Hij maakte toen onder andere een groot aantal teddyberen op vier poten. Sommige modellen werden ontworpen met gietijzeren wielen. Om te gebruiken tijdens kinderspelletjes, die graag aan het speelgoed trokken. Richard maakte ook teddyberen die rechtop op hun achterpoten stonden. Deze ontwerpwijze werd gekozen om het speelgoed te laten bewegen.
Om zijn ongewone diertjes tot leven te brengen, begon hij in 1902 met het maken van knuffelberen met beweegbare ledematen. Kinderen waren zijn “doelklanten”. In die tijd was dit het eerste speelgoed in zijn soort dat ooit door een speelgoedfabrikant was ontworpen. Dit prototype zou het favoriete speelgoed worden voor kinderen die behoefte hebben aan constant gezelschap en de geruststelling van een aanwezigheid. Deze eerste teddybeer had een codenaam: PB Bär 55. Hij werd voor het eerst gepresenteerd op de beurs van Leipzig in 1903.
C. Richard Steiff en de Leipziger Kermis: de winnende combinatie:
1903 was dus een cruciaal jaar voor Margarete’s kleine neefje, die groot zou worden. Het was tijdens de Leipziger Speelgoedbeurs dat de man bekend werd bij het grote publiek. Vooral onder fans van de kleine bruine beer, die dit jaar nog maar net was uitgebracht.
Richard Steiff trok de aandacht van de grootste namen, waaronder George Borgfeldt. Rechtstreeks uit New York, op zoek naar speelgoed dat anders is dan alle andere. Maar ook op zoek naar de fabrikant wiens authenticiteit te koop was. George Borgfeldt was echter een man die zeer veeleisend was in zijn keuzes. Toen hij de stand van de familie Steiff bezocht, vond hij precies wat hij zocht. Hij bestelde toen echter 3.000 exemplaren van de bruine beer bij het bedrijf om “uit te proberen”.
Zo begon de lange reis van de originele beer. De knuffel waar iedereen vandaag de dag nog steeds dol op is. De kleine bruine beer staat voor zachtheid, vertrouwen en zekerheid voor alle kinderen ter wereld. Deze bruine beer staat vandaag de dag nog steeds synoniem voor dromen, onuitwisbare herinneringen en magie voor veel kinderen en zelfs volwassenen.
D. Morris Michtom, de “erfgenaam”:
Morris Michtom (1870 – 1938) was de man achter de Teddybeer. In deze tijd werd het dubbele vaderschap van de teddybeer weer onder de aandacht gebracht. Morris Michtom was een Russische man die wist hoe hij inspiratie kon putten uit een historische gebeurtenis om zijn creatie voort te stuwen. Hij zou de tweede legende worden na de bruine beer die door de familie Steiff werd ontworpen.
Een anekdote zou hem vervolgens naar het middelpunt van de belangstelling brengen. Morris Michtom maakte gebruik van een gebeurtenis die de toenmalige president van de VS, Theodore Roosevelt, overkwam. Volgens de legende nam het staatshoofd deel aan een berenjacht in Mississippi. En dat hij met lege handen terugkeerde na zich urenlang in het bos te hebben gewaagd. Om het oog van tegenstanders te misleiden, stelden zijn medewerkers en andere rechterhanden naar verluidt voor om een knuffelbeer aan een boom te bevestigen. Zo leek het alsof de president had gewonnen in zijn zoektocht naar de “ideale prooi”. De volgende dag werd deze situatie echter al breed gepubliceerd door een van de beroemdste dagbladen uit die tijd. De Washington Post publiceerde deze “legende” de volgende ochtend al op de voorpagina van zijn krant. Deze voorpagina werd inderdaad geïllustreerd door een gerenommeerde cartoonist die er inderdaad in slaagde om het icoon van het moment af te beelden: de kleine bruine beer. Daar kwam het idee van Morris Michtom vandaan om de kleine bruine beer te creëren. Deze keer met de enige echte Teddybeer. Teddy verwijst in feite naar president Roosevelt, dat was absoluut zijn bijnaam.
2. De Teddybeer: op weg naar verval?
De grote oorlogen zetten de Teddybeerhandel op zijn kop. Maar ook de productie ervan. Producten uit Duitsland mochten in die tijd niet geëxporteerd worden, maar de bruine beer van het bedrijf Steiff werd voornamelijk daar gekocht. Dit betekende het begin van de neergang van de belangrijkste leverancier van dit speelgoed dat zo geliefd was bij het publiek, zowel jong als oud.
Nieuwe bedrijven profiteerden vervolgens van de situatie om hun bedrijf te laten groeien. Ze bezuinigden niet op hun fantasie om een knuffel te maken die niet precies op het oorspronkelijke model leek. De internationale markt was van dien aard dat er meer creativiteit nodig was om speelgoed tot leven te brengen waarvan het productiemonopolie exclusief was toegekend aan één natie en één familiebedrijf. Het was tijd voor hen om een andere manier te vinden om zich te onderscheiden. Deze nieuwe industrieën vertrouwden op de diversiteit aan materialen om de aandacht van de consument af te leiden van de authentieke bruine beer. Degene gemaakt door de familie Steiff. Vervolgens gebruikten ze verschillende stoffen en andere betaalbare accessoires om hetzelfde speelgoed te maken met dezelfde pruillip en dezelfde a priori zachtheid als het oorspronkelijke model.
Ten slotte moesten ze een manier vinden om varianten op de markt te brengen die net zo zacht en licht waren als hun oudere broer. Destijds was kapok een zeer begeerd materiaal. Het was net zo zacht als wol, waar Margarete van jongs af aan inspiratie uit had geput voor haar vele creaties. Kapok was een alternatief voor houtstro, dat ten tijde van de grote oorlogen onbereikbaar werd voor de gemiddelde mens.
Kunstmatige materialen waren ook in opkomst. Onnatuurlijke zelfschil werd toen dapper uitgebuit om consumenten tevreden te stellen. Het werd dan geweven van celluloses van houtachtige plantenvezels. Deze materialen veranderden enigszins het uiterlijk van de kleine bruine beer, die van kleur begon te veranderen afhankelijk van de fabrikanten en de materialen die hen ter beschikking werden gesteld in een tijd die zo moeilijk was als een wereldoorlog. Omdat ze niet in staat waren om de karakteristieke bruine kleur van de echte teddybeer te reproduceren, vertrouwden de fabrikanten – omdat het er een paar waren geworden – op verschillende kleuren. Zo werd de bruine beer de roze teddybeer, de blauwe teddybeer of de witte teddybeer, enzovoort. Ze hadden ook een belangrijk speciaal kenmerk: hun ogen waren van glas.
De jaren zestig markeerden ook een nieuw keerpunt in de geschiedenis van pluche. Aziatische concurrenten betraden onvoorbereid de markt. Deze zware druk begon op de internationale markt te wegen. De originele beren verlieten geleidelijk de markt voor speelgoed en spelletjes voor jonge kinderen. Arbeid was schaars in Europa vanwege de oorlog en andere moeilijkheden van het leven in kwetsbare tijden. China begon stilaan zijn sterke punten te tonen op verschillende gebieden van de industrie. Vooral in de speelgoedsector en vooral in peluches. Er was genoeg werk in het Rijk van het Midden en het land begon een belangrijke wereldmacht te worden, niet alleen op het gebied van speelgoed enzovoort,
De Chinezen hadden ook zwaar geïnvesteerd in machines die bijna alles konden doen in plaats van mensenwerk. Vooral gereedschap voor het vullen van teddyberen met lucht hielp hen enorm. Mechanische snijmachines voor stof en vulling overspoelden ook geleidelijk de speelgoedmarkt en maakten en ontwierpen speelgoed. De artistieke kant van de bruine beer werd toen verdrongen door het vermogen van Aziatische landen om alternatieven uit te vinden die steeds minder duur en steeds praktischer waren en aangepast aan alle gebruiksdoeleinden. Vanaf de jaren 1970 werden de traditionele beren geleidelijk verdrongen door andere diervoorstellingen die niet minder schattig waren en kinderen vertrouwen inboezemden. De meest modieuze knuffelmodellen stellen nog steeds dieren voor. Maar niet alleen beren. Toen begon de razendsnelle opkomst van de octopus pluche of de omkeerbare pluche en nog veel meer.
Geef een reactie